“अग्रगमनको सिरक ओढ्ने प्रतिगामी”

 प्रविधि र ज्ञानको विश्वव्यापीकरणले गर्दा अब २०१७ वा २०५२ मा गरिएका कुतर्क र हो-कि हो-कि जस्तो भान पार्ने भ्रामक गफ र आस्वासन, विषयको सार होइन व्यक्तिको नियत, तुच्छ गाली र ad hominem आक्रमणको बलमा गरिने राजनीति अब सकियो ।

डा स्वर्णिम वाग्ले

हिजो (माघ ६, २०७१) हिंडेर सीतापाईलाबाट त्रिपुरेश्वरसम्म र त्यसपछि प्रहरीको गाडीमा संविधानसभाको बैठक हेर्न बानेश्वर गइयो । दर्शक दीर्घामा पत्रकारबाहेक अरु देखिएनन्, माथिबाट डेढघण्टाजति नाराबाजीगर्नेहरुको अनुहार एक्लै नियालें । त्यसपछि मलाई लागेका केही कुरा :

१. कराउँदै संसदनै कब्जा गरेजस्तो देखिँदा पनि माओवादीहरु हतास थिए, अवकाशको संघारमा उभिएको सेनाको असफल जर्नेल जस्तै ।खित-खित हाँसोका बीच गरिएको विरोधमा कुनै sincerity को छनक थिएन ।

“उत्पीडित जनता त भजाई खाने भाँडो वा सत्ता उक्लने भर्यांग भएको कुरो उनीहरुको अन्तर्मनमा थियो होलानै, अब यसको “सुइँको” बाँकी दुनियालाई पनि छ भन्ने कुरा थाहा भएर होला सायद हो-हल्लाको कर्मकाण्डमा कुनै नैतिक दम देखिएन ।”

उत्पीडित जनता त भजाई खाने भाँडो वा सत्ता उक्लने भर्यांग भएको कुरो उनीहरुको अन्तर्मनमा थियो होलानै, अब यसको “सुइँको” बाँकी दुनियालाई पनि छ भन्ने कुरा थाहा भएर होला सायद हो-हल्लाको कर्मकाण्डमा कुनै नैतिक दम देखिएन । त्यत्रो पद ओगटीसकेका प्रचण्डको टिठलाग्दो उपस्थिति र अस्तिदेखिनै उद्दण्ड देखिईरहेका जनार्दन शर्माको प्रस्तुति बिझ्ने खालका थिए।

२. सभामुख र मर्यादापालकहरु असाध्यै शालीन, बुढा कांग्रेसीहरु भद्र। एमाले पनि उस्तै संयमित – आज सुरेन्द्र पाण्डेले त भने रे हामीपनि एकताका यस्तै उग्र थियौं तर अहिले सुध्रेम ।लोकतन्त्रमा धैर्य र परिपक्वताले फल दिदोरैछ ।

३. यो नाटकको उत्कर्सबारे कांग्रेस-एमाले पूर्ण परिचित भएजस्तो गरेपनि, उनीहरुले जोर-जबरजस्ती नगरुन् । माघ ८ को मिति जाने भैगो, अब एक-दुइ हप्ता राप सेलाएपछि संविधानकालागि “बृहत सहमति” को प्रयास जारी रहोस, नयाँ वर्ष वा जेठ १५ लाई अन्तिम मौका ठानी । तर ठुलो जनमतलाई पनि साथ लानु पर्छ — हरेक मुद्दामाथि आफ्नो तर्क र logic खुलारूपले राखुन् । माओवादीहरू पतनोन्मुख भए भन्दैमा लोकतन्त्रवादीहरु गैर-जिम्मेवार हुनहुन्न — विगतको पीडा सम्झदा रीस उठ्दोहो, तर त्यसलाई schadenfreude मै सीमित राखून् ।

४. नेपाली जनता धेरैनै शिक्षित र सु-सुचित भैसके । प्रविधि र ज्ञानको विश्वव्यापीकरणले गर्दा अब २०१७ वा २०५२ मा गरिएका कुतर्क र हो-कि हो-कि जस्तो भान पार्ने भ्रामक गफ र आस्वासन, विषयको सार होइन व्यक्तिको नियत, तुच्छ गाली र ad hominem आक्रमणको बलमा गरिने राजनीति अब सकियो । धेरैनै आशा गरिएका तर चाडैं विश्वसनीयता गुमाएका केही क्रान्तिकारी ठुला नेताहरु यसका प्रमाण हुन् । नपत्याए एक पटक पढे-लेखेकाहरु चर्न निस्कने social media मा आँखा जाओस – जनमतलाई प्रभाव पार्ने तिनै १० प्रतिशत सुकिला-मुकिलानै हुन् | ठुलो सामाजिक मूल्यमै सही, माओवादीले ग्रामीण चेतना र हक-अधिकारको विस्तार गरे बापत इतिहासमा सधन्यबाद यथोचीत स्थान पाउनेनैछन्, तर अब बोक्नुपर्ने सम्वृद्धिको agenda मा माओवादीहरू अग्रगमनको सिरक ओढ्ने प्रतिगामीनै हुन् भन्ने धेरैको ठहर छ । “प्रतिगामी” सस्तो गालीको रूपमा हैनकि साच्चैनै उल्टो बाटो हिंड्ने अर्थमा । Median voter नै निम्न-मध्य आय आर्जने व्यक्ति र वर्ग भएको मुलुकमा सबै दल समाजमुखी र परोपकारी हुन अनिवार्य छ : सच्चा प्रगतिको मापन त अब राष्ट्रिय wealth create गर्ने र त्यसको न्यायोचित बांडफांड गर्ने/गराउने सवालमा कसको मार्ग-चित्र दह्रो छ भन्नेनै मूल प्रश्न हो । राष्ट्रिय चुनौती र विश्व अवसरहरु ख्याल गरी नेपाललाई कसरी चाडैं धनी बनाउने भन्ने हो । यो अभुतपूर्व कसरतमा उग्र-वामपन्थी सोच र कार्यशैली सहायक नहोला ।